Ko ima priliku ili namjeru da se preseli u Holandiju iz zemlje koja nije članica EU, neophodno je da za početak pribavi odgovarajuću boravišnu dozvolu (verblijfstitel). Pokušaćemo da pojasnimo neke od neophodnih koraka kako bismo pomogli svima onima pred kojima je ovaj put.
Dozvola za boravak u Holandiji može se dobiti na nekoliko načina. Jedan od najzastupljenijih je po osnovu zaposlenja, zatim kao član porodice nekoga ko je državljanin Holandije, ili nekoga ko ima privremenu ili trajnu boravišnu dozvolu u Holandiji, te kao student, istraživač, itd.
Bez obzira na to da li u Holandiju dolazite sami, ili kao članovi porodice, te po kom osnovu tražite boravišnu dozvolu, postoji određena procedura koja se mora slijediti u tom postupku.
Boravak po osnovu zaposlenja
Krenimo od prve i najčešće mogućnosti, a to je boravišna dozvola koja se dobija po osnovu zaposlenja.
Prvi korak je da se dobro informišete na sajtu IND (Immigratie en Naturalisatiedienst) o tome šta vam je sve potrebno da biste aplicirali, jer se situacija uvijek razlikuje od slučaja do slučaja, a i pravila se mijenjaju. Takođe je potrebno provjeriti sve podatke i u ambasadi Holandije u vašoj matičnoj zemlji. Mi ćemo se ovdje osvrnuti na dozvolu koja se daje licima iz kategorije highly skilled migrant, što podrazumijeva zaposlenje sa fakultetskom diplomom stepena master ili više.
Da bi se dobila boravišna dozvola iz kategorije highly skilled migrant, vaš holandski poslodavac mora biti sponzor kod IND. Bazni dokument u ovom procesu je ugovor o radu ili njegov nacrt koji morate imati kako biste aplicirali za ovaj tip dozvole. Proces apliciranja na sebe preuzima HR služba vašeg poslodavca, jer u ovoj kategoriji ne možete sami zatražiti boravišnu dozvolu za sebe, već to za vas mora učiniti vaš poslodavac. Oni obavljaju kontakt sa IND, i preduzimaju sve potrebne korake, ali je svakako dobro da budete upućeni u sve pojedinosti kako ne bi došlo do problema.
Više o traženju posla možete pročitati u članku Kako iskoristiti Linkedin za pronalaženje posla u Holandiji.
Pored ugovora o radu ili dokaza o vašem angažovanju koje obezbjeđuje poslodavac, vama ostaje da pribavite i popunite i određeni formular koji se preuzima sa sajta IND, te da dostavite osnovne lične podatke poslodavcu. Ovi dokumenti se obično dostavljaju skenirani HR službi poslodavca koja ih dalje procesuira u IND.
Sam proces obrade vašeg zahtjeva u principu ne traje dugo, najčešće nekoliko sedmica. Nakon što dobijete pozitivan odgovor na zahtjev za vašu boravišnu dozvolu, potrebno je da zakažete termin u ambasadi Holandije za viziranje pasoša, što vam je neophodno kao potvrda odobrenog boravka u Holandiji. Istovremeno morate voditi računa o tome da imate rok od tri mjeseca da obavite viziranje od trenutka kada vam je dozvola odobrena, a onda nakon toga morate ući sa izdatom vizom u Holandiju u roku od tri mjeseca. To znači da morate računati na kapacitet ambasade, radne dane i slično, iako u holandskoj ambasadi uglavnom nije gužva, kao recimo u ambasadama Njemačke. Takođe, morate voditi računa o tome da unaprijed zakažete termin za preuzimanje boravišne dozvole u IND u Holandiji, jer i za to imate rok, pošto vam viza važi tri mjeseca.
Nakon preuzimanja boravišne dozvole u Holandiji, ovaj proces je u potpunosti okončan, do njenog isteka, što je obično u vezi sa vašim ugovorom o radu. Vaša boravišna dozvola izdata je po osnovu ugovora o radu koji imate sa vašim poslodavcem, te vas obavezuje na rad po uslovima koji su tim ugovorom propisani. Ukoliko slučajno u periodu privremenog boravka, koji je ograničen na pet godina, mijenjate poslodavca, to znači da cijelu proceduru pokrećete iznova po osnovu drugog poslodavca i drugog ugovora o radu.
Nakon isteka roka koji je predviđen za privremeni boravak, sljedeći korak, ako trajno ostajete u Holandiji, je pribavljenje uslova za trajni boravak ili državljanstvo Holandije. Važno je znati i to da troškove za dobijanje privremene boravišne dozvole snosi poslodavac.
Boravišna dozvola za članove porodice
Često je slučaj i da se boravišna dozvola pribavlja za članove porodice nekoga ko već živi i radi u Holandiji, a pripada kategoriji highly skilled migrant. Tu je obično riječ o supružnicima, djeci, ali i nevjenčanim partnerima. Potpune informacije o tome ko ima pravo da aplicira za ovaj tip dozvole možete pronaći na sajtu IND. Pomoć pri tumačenju propisa možete potražiti u lokalnoj biblioteci.
Procedura je u suštini slična sa prethodno opisanom, s tom razlikom što se ovdje izuzima ugovor o radu, ali se dokazuje odnos sa osobom preko koje se aplicira za boravišnu dozvolu, dakle nekim ko već ima takvu, ili dozvolu trajnog boravka u Holandiji.
Za svaku osobu za koju se aplicira pribavlja se međunarodni (automatski preveden na nekoliko jezika) izvod iz matične knjige rođenih koji se izdaje po zahtjevu u matičnoj službi grada ili opštine (uglavnom rođenja) i uvjerenje o državljanstvu (prevedeno kod ovlaštenog sudskog tumača i ovjereno apostile pečatom u sudu). Ovdje treba voditi računa i o vrlo složenim propisima u matičnoj zemlji, npr. da sudski tumač, čiji pečat se nalazi na prevodu, mora biti registrovan u sudu u istoj opštini ili u istom gradu u kome se izdaje dokument koji se ovjerava apostile pečatom u tom istom sudu, ili o tome koliko dugo važi izdati dokument, itd. Neophodno je popuniti i određeni formular koji se preuzima sa sajta IND. Za supružnike se dostavlja i izvod iz matične knjige vjenčanih (preveden kod ovlaštenog sudskog tumača i ovjeren apostile pečatom po istom principu kako je već navedeno, ili eventualno izdat na stranom jeziku ukoliko takva opcija postoji u matičnom uredu).
Ukoliko se radi o nevjenčanim partnerima, popunjava se formular preuzet sa sajta IND, i dostavlja uz dokaze o zajedničkoj vezi poput fotografija, prepiske, avionskih karata za zajedničko putovanje i sl. Ovi dokumenti se skenirani šalju HR službi poslodavca kod koga je zaposlena osoba na koju se poziva u procesu apliciranja kao na člana porodice, partnera i sl. HR služba dalje preuzima proces i aplicira kod IND za članove porodice ili partnera svoga radnika.
Važno je napomenuti da, ukoliko aplicirate za boravišnu dozvolu kao član porodice osobe koja već ima dozvolu trajnog boravka, dakle boravi u Holandiji duže od pet godina, ili ima državljanstvo Holandije, proces se nešto usložnjava, jer je neophodan preduslov da prvo položite holandski jezik u ambasadi, kako biste mogli aplicirati. O pojedinostima svakako je najbolje informisati se na sajtu IND.
Napravite dobar plan
Obrada zahtjeva od strane IND je vrlo brza i traje nekoliko nedjelja. Može vam se desiti da vam je više vremena potrebno da pribavite neophodna dokumenta na našim šalterima, nego što vam je potrebno da vam odobre zahtjev za boravišnu dozvolu. Nakon pozitivnog odgovora, proces je isti kao i u prethodnom slučaju. Potrebno je da zakažete termin za viziranje pasoša u ambasadi Holandije, ali ponovo morate voditi računa o tome da imate rok od tri mjeseca da obavite viziranje od trenutka kada vam je boravišna dozvola odobrena, a onda nakon toga morate ući sa vizom u Holandiju u roku od tri mjeseca. Troškove apliciranja za boravišnu dozvolu snosi osoba koja dovodi članove porodice.
Svaka osoba, uključujući i djecu, mora doći lično sa pasošem u terminu zakazanom za predaju pasoša na viziranje, dok u narednom dolasku to nije neophodno, roditelji mogu preuzeti pasoš svog djeteta. Takođe i ovdje morate voditi računa o tome da unaprijed zakažete termin za pruzimanje boravišne dozvole u kancelariji IND u Holandiji, jer i za to imate rok, pošto vam viza važi tri mjeseca. Boravišnu dozvolu mora preuzeti lično svaka osoba koja je aplicirala, uključujući i djecu.
Nakon preuzimanja boravišne dozvole, ovaj proces je u potpunosti okončan, do njenog isteka, što je obično u vezi sa ugovorom o radu osobe preko koje ste aplicirali za boravišnu dozvolu. Važno je napomenuti da vaša boravišna dozvola za člana porodice iz kategorije highly skilled migrant podrazumijeva neograničenu dozvolu za rad za sve osobe koje po zakonima Holandije imaju pravo na rad.
Kada je sve ovo iza vas, možemo reći još samo dobrodošli u Zemlju lala.
Foto: A. Pavlović
